6. ZABURZENIA ODZYWIANIA

INFORMATOR

 o zaburzeniach i chorobach psychicznych oraz o pomocy medycznej dostępnej w województwie zachodniopomorskim

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Wydział Współpracy Społecznej

 

opracowanie merytoryczne

lek.med. Joanna Adamiak

 

 

Zaburzenia odżywiania

 

Odżywianie jest jednym z podstawowych procesów życiowych człowieka. Polega na dostarczaniu organizmowi składników odżywczych, które wykorzystywane są jako element budulcowy, energetyczny i regulujący.

Warto wiedzieć, że głód i apetyt to dwie różne rzeczy.

Głód jest pewnego rodzaju alarmem dla naszego organizmu, informującym, że kończą mu się składniki odżywcze.

Apetyt to myśl, że mamy ochotę coś zjeść, niekoniecznie będąc głodnymi.

Apetyt powstaje w głowie, jednak nie oznacza, że jest powiązany z fizjologicznymi mechanizmami głodu. Jest uwarunkowany psychologicznie, sprawia, że jemy w wielu sytuacjach, w których niekoniecznie jesteśmy głodni. Często wtedy, gdy pragniemy stłumić emocje, zwłaszcza te negatywne, czyli smutek, rozczarowanie, żal, czy poczucie osamotnienia.

Najbardziej popularnymi zaburzeniami odżywiania są anoreksja (jadłowstręt psychiczny) i bulimia, napadowe objadanie się. Stanowią one jedną z grup zaburzeń psychicznych, które bezwzględnie należy leczyć.

Nie zawsze będzie to interwencja lekowa.

Najczęściej zaburzenia odżywiania wymagają psychoterapii, która w tym wypadku stanowi podstawę leczenia. Zaburzenia odżywiania mogą jednak wymagać pomocy lekarzy różnych specjalności oraz leczenia farmakologicznego, kiedy pojawiają się problemy natury somatycznej, m.in. zaburzenia hormonalne, choroby układu pokarmowego.

Do tej pory nie udało się ustalić konkretnej przyczyny psychicznych zaburzeń odżywiania. Wiemy, że podłoże może być wieloczynnikowe.

Duże znaczenie mają tutaj predyspozycje genetyczne, czynniki psychospołeczne, czynniki biologiczne, takie jak np. zaburzenia funkcjonowania ośrodka nagrody w mózgu. Bardzo często występującą, wspólną cechą zaburzeń odżywiania jest nadmierna koncentracja na własnym wyglądzie, brak akceptacji swojego ciała, a także złe nawyki żywieniowe.

Zaburzeniom odżywiania mogą towarzyszyć inne objawy psychiatryczne. Najczęstszymi problemami współistniejącymi są zaburzenia lękowe, osobowości, stany depresyjne.

 

Najczęściej spotykane zaburzenia odżywiania

 

JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY (ANOREXIA NERVOSA)

• jego cechy charakterystyczne to: utrwalone ograniczenie spożywania pokarmów, silny strach przed przyrostem masy ciała/otyłością, utrwalone zachowania mające na celu zredukowanie masy ciała, zakłócone postrzeganie kształtu własnego ciała, spostrzeganie siebie przez pryzmat masy ciała;
• według WHO i ośrodków kontroli chorób minimalna wartość prawidłowa BMI (wskaźnik masy ciała) wynosi 18,5 kg/m2; jednym z kryteriów rozpoznania anoreksji jest BMI: poniżej 17,5 lub waga o 15% niższa względem oczekiwanej normy dla wzrostu i wieku;
• niedożywienie może prowadzić do uszkodzenia wielu tkanek i narządów: bardzo często obserwuje się ustanie miesiączkowania, zmiany w obrazie ogólnym krwi, które mogą mieć związek z osłabieniem, zwiększoną podatnością na choroby somatyczne, pojawienie się osteoporozy, zaburzeń depresyjnych;
• anoreksja najczęściej rozpoczyna się w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości, charakteryzuje się dużą zmiennością; może ją zapoczątkować stresujące zdarzenie życiowe; czasami wymaga leczenia szpitalnego; zwykle wymaga psychoterapii.

 

BULIMIA (BULIMIA NERVOSA)

• jej cechy charakterystyczne to: napady objadania się, z brakiem kontroli ilości spożywanego pokarmu (często w tajemnicy przed innymi), nawracające zachowania kompensacyjne podejmowane celem zapobieżenia przyrostowi masy ciała (prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających), nadmierny wpływ kształtu i masy ciała na samoocenę;
• masa ciała zwykle mieści się w granicach normy lub nieco ją przekracza;
• najczęściej obserwowana jest u młodych dorosłych; napadowe objadanie się najczęściej zaczyna się w drugiej, trzeciej dekadzie życia, czasem tuż po diecie;
• najważniejsze jego cechy to: tempo zjadania (bardzo szybkie jedzenie dużych ilości pokarmów mimo braku poczucia głodu), poczucie utraty kontroli nad jedzeniem, brak zachowań kompensacyjnych przejadania się.

 

Zawsze, gdy zauważymy u osoby bliskiej przedstawione problemy z odżywianiem, konieczne będzie zachęcenie jej do sięgnięcia po profesjonalną pomoc.

Można zacząć od wizyty u dietetyka, psychodietetyka czy psychologa.