16. STYL ŻYCIA I JEGO WPŁYW NA PSYCHIKĘ

INFORMATOR

 o zaburzeniach i chorobach psychicznych oraz o pomocy medycznej dostępnej w województwie zachodniopomorskim

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Wydział Współpracy Społecznej

 

opracowanie merytoryczne

lek.med. Joanna Adamiak

 

Styl życia i jego wpływ na psychikę

 

Stres

Współczesny świat i życie w bardzo szybkim tempie, z ogromną ilością zewnętrznych bodźców oraz informacji przekazywanych przez liczne media, nie pozostają bez istotnego wpływu na nasze zdrowie i potęgują wzrost stresu. Gdy nieustannie towarzyszący nam stres zaczyna osiągać nadmierny poziom, może spowodować kryzys funkcjonowania. Stres wpływa na jakość naszego życia, na nasze samopoczucie, napęd, chęć do działania, ale wpływa również na przemiany chemiczne, metaboliczne, immunologiczne, które często rzutują na ludzką psychikę. To z kolei prowadzi do zaburzeń psychosomatycznych.

Psyche (dusza) i soma (ciało) są ze sobą ściśle powiązane. Jedno ma wpływ na drugie. Jedno drugie napędza, nakręca, ale także niszczy, jeśli znajdziemy się w niesprzyjających warunkach. To, w jaki sposób myślimy, wpływa na komórki, narządy, układy naszego ciała, na nasze hormony oraz neuroprzekaźniki.

Nasze samopoczucie psychiczne ma związek z fizycznym stanem organizmu i odwrotnie.

 

Społeczny jet lag

Jet lag to zespół nagłej zmiany strefy czasowej. Zjawisko to najczęściej występuje u osób podróżujących ze wschodu na zachód i na odwrót. Charakteryzuje się występowaniem określonych objawów. Jednak nie tylko - każdy z nas może doświadczyć objawów takiego stanu w codziennym życiu w stałej strefie czasowej. Mowa tu o tzw. społecznym jet lagu. Jeśli nie sypiamy regularnie, a długość snu nie jest odpowiednia, nasze ciało może przestać dobrze funkcjonować. Można zaobserwować u siebie wyczerpanie, senność, bóle głowy, zaburzenia apetytu (brak lub zwiększony), problemy z przewodem pokarmowym (wzdęcia, biegunki), zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia snu i ogólne złe samopoczucie. Mogą pojawić się insulinooporność, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, hormonalne, można zaobserwować wzrost masy ciała. Przyczyną tego zjawiska są zaburzenia podstawowych procesów toczących się w organizmie związanych z rytmem okołodobowym, m.in. zaburzenia wydzielania melatoniny i kortyzolu w związku z nieregularnością prowadzonego życia. Te procesy mogą prowadzić do całkowitego rozregulowania organizmu. Mogą spowodować przewlekły stan zapalny, który będzie skutkował osłabieniem odporności, zwiększonym ryzykiem pojawiania się kolejnych chorób. W celu zapobiegania społecznemu jet lagowi należy:

• dbać o regularność rytmu dobowego,

• zdrowo się odżywiać (zbilansowana dieta, uważne jedzenie - w skupieniu, bez dodatkowych zajęć podczas posiłku, ograniczenie spożywania posiłków po zachodzie słońca),

• być aktywnym fizycznie,

• dbać o dobrostan psychiczny (praktykowanie uważności - tzw. mindfulness, joga, spacery, kontakt z naturą).

 

Psychobiotyki

Źle funkcjonująca bariera jelitowa, przepuszczalna dla toksyn bakteryjnych, może powodować uogólnioną reakcję zapalną skutkującą pojawieniem się: anhedonii (brak możliwości odczuwania/przeżywania przyjemności), dysforii, spowolnienia, apatii, zniechęcenia, zaburzeń snu, lęku, zaburzeń depresyjnych, zaburzeń funkcji poznawczych. Aby zapobiec niepożądanym objawom warto stosować psychobiotyki. Są to bakterie probiotyczne, które spożyte w odpowiedniej ilości wpływają w pozytywny sposób na oś mózgowo-jelitową:

• minimalizują skutki uboczne terapii lekami psychiatrycznymi,
• hamują błędne koło uszkodzeń bariery jelitowej u osób narażonych na przewlekły stres psychofizyczny,
• stabilizują mikrobiotę, ochraniają jelita przed dalszym uszkadzaniem,
• łagodzą objawy żołądkowo – jelitowe związane z czynnikami stresowymi,
• mają pozytywny wpływ na aktywność hormonalnej osi stresu (redukują poziom kortyzolu – hormonu stresu),
• wpływają na syntezę neuroprzekaźników (GABA, serotonina) i ich prekursorów (tryptofan), mających znaczenie w stabilizacji dobrego nastroju,
• działają ochronnie na mózg oraz tkankę nerwową (wpływ na wzrost BDNF – białko stymulujące produkcję nowych komórek mózgowych i wzmacniające istniejące).

 

Witamina D3 w psychiatrii

Niedobór witaminy D3 ma niekorzystny wpływ na działanie układu nerwowego, prowadzi do:

• pogorszenia samopoczucia,
• zachowań impulsywnych, agresji,
• znużenia, zmęczenia, wyczerpania, braku energii,
• zwiększenia wrażliwości na ból,
• zaburzeń snu,
• problemów z koncentracją uwagi,
• dolegliwości żołądkowo – jelitowych (w tym IBS – zespół jelita drażliwego),
• zwiększenia ryzyka zaburzeń depresyjnych.

 

Witamina D3 jest regulatorem poziomu serotoniny i dopaminy – dwóch neuroprzekaźników mających wpływ na nasze samopoczucie, nastrój, stabilność, efektywność działania. U osób zdrowych przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej piętnaście minut w godzinach od 10.00 do 15.00 bez kremówz filtrem w okresie od maja do września, suplementacja nie jest konieczna, choć wciąż zalecana i bezpieczna. Jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, zalecana jest suplementacja w zależności od masy ciała i podaży witaminy D3 w diecie, przez cały rok.

Mimo braku jednoznacznego zdefiniowania optymalnego zaopatrzenia organizmu człowieka w witaminę D3 uważa się, że jej niedobory są powszechne na całym świecie i dotyczą wszystkich grup wiekowych. Wobec udokumentowanego wpływu witaminy D3 na wiele procesów życiowych konieczne jest utrzymanie jej prawidłowego stężenia w surowicy krwi.

 

Muzyka a stres

Według Jeanette Vos "Muzyka zmniejsza stres, łagodzi strach, dodaje energii i poprawia pamięć.Muzyka sprawia, że ludzie są mądrzejsi". Ważna jest jakość nagrania: dla polepszenia funkcjonowania warto słuchać muzyki o częstotliwości 432 Hz lub Solfeggio, która tonuje system nerwowy.

Stosowanie prostych form relaksu ma niesamowicie duży wpływ na nasze samopoczucie. Może to być spacer, czytanie ulubionego czasopisma, książki, rozwiązywanie krzyżówek, czy słuchanie muzyki. Oddając się czynnościom, które sprawiają nam przyjemność, powodujemy, że organizm się regeneruje. Słuchanie muzyki niesie za sobą wiele korzyści:

• wpływa na tzw. "układ nagrody" (zbiór struktur mózgowych związanych z motywacją i kontrolą zachowania) w mózgu, zwiększając poziom dopaminy, noradrenaliny, opioidów,
• reguluje gospodarkę wewnątrzustrojową (w tym hormonalną),
• wpływa na przewidywanie konsekwencji,
• budzi siły twórcze,
• pozwala kierować myśli na samego siebie, przez co wycisza wewnętrznie, relaksuje,
• odpręża, daje radość.