12. CIĄŻA A ZABURZENIA PSYCHICZNE

INFORMATOR

 o zaburzeniach i chorobach psychicznych oraz o pomocy medycznej dostępnej w województwie zachodniopomorskim

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Wydział Współpracy Społecznej

 

opracowanie merytoryczne

lek.med. Joanna Adamiak

 

 

 

Ciąża a zaburzenia psychiczne

 

Istotą każdego zaburzenia psychicznego jest nieprawidłowe przetwarzanie informacji przez mózg. Jeśli specjalista umie rozpoznać sytuację i odpowiednio zadziałać, stosuje odpowiednią interwencję - lekową bądź profilaktyczną. Zaburzenia psychiczne dotykają także

kobiet w ciąży lub krótko po porodzie. Ważne, aby je w porę zauważyć i odpowiednio zadziałać. Czynnikami zwiększonego ryzyka zaburzeń okołoporodowych mogą być:

• czynniki hormonalne,

• skłonność do zaburzeń psychicznych, w tym: trwała niska samoocena, depresja lub zaburzenia lękowe w ciąży, wcześniej rozpoznane zaburzenia depresyjne lub/i lękowe,
• wcześniej rozpoznana psychoza, uciążliwe zespoły napięcia przedmiesiączkowego w wywiadzie,
• baby blues (przygnębienie poporodowe),

• stres środowiskowy, w tym: urazy fizyczne/stres po wcześniejszym porodzie,

• poronienia, martwe urodzenia, nikotynizm, słabe wsparcie społeczne i/lub status socjoekonomiczny,
• samotne macierzyństwo,
• niechciana ciąża,
• problemy małżeńskie,
• "trudny", wymagający noworodek.

 

Około 80 % kobiet doświadcza obniżonego nastroju po porodzie. U około 10% z nich rozwijają się zaburzenia depresyjne.

Dość często między drugim a piątym dniem po porodzie pojawia się syndrom "baby blues", czyli krótkotrwałe obniżenie nastroju i pogorszenie samopoczucia, które znika zwykle samoistnie po około dwóch tygodniach. Jeśli jednak utrzymuje się dłużej, możemy mieć do czynienia z depresją poporodową, którą należy leczyć. Objawy depresji poporodowej są analogiczne do tych występujących w innych odmianach depresji. Są to między innymi:

• obniżenie nastroju,
• przygnębienie występujące przez większą część dnia,
• poczucie winy, że się jest złą matką,
• zamartwianie się zdrowiem dziecka,
• spadek zainteresowań, aktywności,
• spadek odczuwania przyjemności,
• zmniejszenie lub wzrost apetytu,
• nadmierna senność lub bezsenność,
• problemy z koncentracją uwagi,
•  
• trudności w podejmowaniu decyzji,
• myśli samobójcze.

 

Narodziny nowego członka rodziny powinny być szczęśliwym wydarzeniem w życiu kobiety, ale nie zawsze tak jest. Może to wynikać m. in. z tak zwanej koncepcji biomedycznej wywołanej patologicznymi zmianami w wydzielaniu hormonów, czy czynnikami

psychologicznymi. Często obraz rodzicielstwa kreowany przez media czy wszelkiego rodzaju poradniki bywa nierealny dla świeżo upieczonej mamy, co rodzi stres i frustrację.

 

Warto wiedzieć, że na depresję poporodową cierpią również mężczyźni. Szacuje się, że problem depresji poporodowej u mężczyzn może dotyczyć 10-20% panów. Większe społeczne przyzwolenie na słabość, emocjonalność mają kobiety, a mężczyźni uchodzą zwykle za "twardzieli", dlatego nie proszą o pomoc, a problemy w nich narastają. U mężczyzn najczęściej przyczynami depresji poporodowej są czynniki psychologiczno- społeczne.

Po pierwsze, po urodzeniu potomka mężczyzna często czuje się odsunięty na drugi plan.

Po drugie może się pojawić lęk przed odpowiedzialnością za nowego członka rodziny.

Po trzecie musi się zmierzyć z rolą ojca.

Mężczyźni nieco inaczej chorują na depresję. Stają się agresywni, drażliwi, wrodzy, konfliktowi. Obniża się u nich samoocena. Pojawiają się zaburzenia sfery seksualnej. Mężczyzna zamyka się w sobie, odsuwa od siebie bliskich, może mieć problemy z rozumieniem swoich emocji.

 

Aby uniknąć zaburzeń psychicznych po porodzie albo szybko zadziałać, widząc ich pierwsze symptomy, warto poznać problem wcześniej. Jeszcze będąc w ciąży warto nawiązać kontakt ze specjalistą zdrowia psychicznego, żeby po porodzie, w przypadku pojawienia się negatywnych objawów, nie stresować się brakiem możliwości uzyskania wsparcia. Kobieta ma prawo odczuwać niezadowolenie, ale gdy istnieje podejrzenie, że utraciła zdolność regulacji nastroju wskutek czynników biologicznych, należy zaproponować jej leczenie.

 

Istnieją sposoby na zapobieganie depresji poporodowej. Mówi się, że "szczęśliwa mama, to szczęśliwe dziecko". Dla "higieny umysłu" ważne są:

• Edukacja - kobieta powinna wiedzieć, że po porodzie może się spodziewać objawów niepożądanych, w tym zmienności nastroju, depresyjności, chwiejności, obciążenia emocjonalnego związanego z lękiem przed nowymi obowiązkami czy trudnościami, które się mogą pojawić, np. problemy ze zdrowiem dziecka. W związku z fizjologią u kobiety zmienia się profil hormonalny, mogą pojawić się dolegliwości bólowe, uczucie zmęczenia, wyczerpania.
• Wsparcie - kobieta musi czuć, że ma pomoc, że jest ktoś obok, kto nie będzie oceniał, pouczał, ale wspierał.
• Otwartość - ważne, aby nie zamykać się ze swoim problemem, należy mówić o swoich myślach, wątpliwościach, pytać, gdy się czegoś nie wie.
• Odpoczynek - robienie przerw w opiece nad dzieckiem, proszenie o pomoc przy uczuciu braku sił, potrzeby wytchnienia
• Dbanie o zdrowy styl życia - umiarkowana aktywność fizyczna, zdrowe jedzenie, odpowiednia suplementacja (witaminy, mikro i makroelementy), wysypianie się.
• Małe przyjemności - dbanie o siebie i swoje potrzeby (relaksująca kąpiel, spacer, czytanie, telefon do przyjaciółki lub inne).