Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie i zadbać o ich poczucie bezpieczeństwa?

W tych rozmowach warto zwrócić szczególną uwagę na kilka istotnych elementów. Poniższe zalecenia oparto na sposobach wsparcia w sytuacjach kryzysowych. 

Po pierwsze warto poruszyć temat wojny z dziećmi, pamiętając o języku dostosowanym do ich wieku, unikając spekulacji i drastyczności. Dlaczego to ważne, aby dzieci mogły usłyszeć te informację od rodziców lub innych ważnych dorosłych? Bo sposób narracji rodzica może pomóc w budowaniu poczucia bezpieczeństwa dziecka, a dziś to kluczowe zadanie  opiekunów.

Oto przykładowe wypowiedzi (cyt. Psychologiadziecka.pl): "W Ukrainie rozpoczęła się wojna. To znaczy, że prezydent Rosji podjął decyzję o ataku na Ukrainę. Ludzie z Ukrainy walczą i jest to niebezpieczne. Martwimy się o nich".

"Ludzie rozmawiają o wojnie w Ukrainie, martwią się o ludzi, którzy tam mieszkają, smucą się i złoszczą, bo wojna jest zła".

"Chcę, żebyś wiedział, że chcę byś o tym ze mną rozmawiał i pytał mnie, o wszystko, o co potrzebujesz zapytać".

Po drugie chroń dzieci przed informacjami z wiadomości w radio, telewizji, Internetu. W przypadku młodzieży  rozmawiaj o tym, skąd można czerpać obiektywną  informację, aby ograniczyć dostęp do drastycznych opisów i obrazów wojny lub spekulacji czy daje newsów.  Jeśli jako dorosły potrzebujesz być na bieżąco,  korzystaj ze słuchawek lub zadbaj, aby Twoje dziecko nie miało dostępu do tych informacji.

Warto pamiętać, że to naturalne, gdy czytając, słuchając, oglądając wiadomości, mimowolnie reagujemy przerażeniem i trudnymi emocjami, a dziecko chłonie takie   reakcje. Dlatego gdy czujesz się przytoczony i bezradny, skorzystaj ze wsparcia innych dorosłych lub specjalistów. Wtedy Twoje dziecko będzie wiedziało, że jesteś stabilny lub umiesz zadbać o siebie, gdy sam czujesz się zagrożony, co w tej sytuacji jest naturalne. 

Nazywaj uczucia, w szczególności te trudne, które może doświadczać dziecko, pomieśćcie w sobie smutek, strach, złość i inne naturalne w tej sytuacji uczucia. 

Oto przykład wsparcia emocjonalnego wyrażonego słowami: "Widzę, że się boisz. Kiedy słyszymy o wojnie czujemy strach, bo nasz umysł odczytuje te słowa jako zagrożenie i wysyła nam o tym sygnał. To zrozumiałe. Też tak mam." (cyt. za psychologiadziecieca.pl)

Umniejszanie lub zaprzeczenie uczuć (Wszystko będzie dobrze, nie masz się, co martwić), przynosi korzyść osobie dorosłej, że nie musi wspierać dziecka w tych trudnych odczuciach, ale jest formą emocjonalnego porzucenia dziecka. 

Po trzecie, gdyby dzieci zadawały pytania, co jest typowe dla dzieci jest wieku szkolnym, np. "A co będzie jak wojna będzie u nas?", to należy na nie odpowiadać. Warto wtedy podkreślić, że istnieje plan, który jest ważny dla poczucia bezpieczeństwa, można np. opowiedzieć o wojsku, który chroni cywili, o roli  schronów, w którym są wszystkie rzeczy niezbędne do przeżycia i to, że opiekunowie będą dbać o bezpieczeństwo dziecka. Gdy odpowiadasz na pytania, budujesz do siebie zaufanie i do tego, że jest mnóstwo rozwiązań w trudnych sytuacjach, które wykraczają poza wiedzę i wyobraźnię dziecka. 

Po czwarte poprzyj rozmowy bezpieczeństwem w codziennym byciu razem, bliskością i wspólną  zabawą. Warto trzymać się rutyny, spacerować i bawić poza domem, wtedy dziecko może zobaczyć, że jego życiowa przestrzeń się nie zmieniła. 

Każdy z nas jest inny i w innej sytuacji, dlatego możemy mieć różne potrzeby zadbania o swoją stabilność. Jeśli ktoś potrzebuje wsparcia psychologicznego, zachęcam do kontaktu telefonicznego w celu umówienia się na spotkanie.

Polecam zapoznanie się z cytowanym we fragmentach  artykułem na stronie psychologiadziecieca.pl "Jak i (czy) rozmawiać z dziećmi o wojnie w Ukrainie?" lub udział w konferencji on-line (link do zapisów tutaj: https://www.survio.com/survey/d/F3F/2marca ). 

Zadbajmy jako dorośli o siebie, to będziemy mogli być filarem bezpieczeństwa dla dzieci. 

Marta Bogumił-Felbur

psycholog, psychoterapeuta dzieci i młodzieży w trakcie  certyfikacji